İlçemiz Sarıveliler

1.1.1. Bölgenin tarihçesi

Sarıveliler’ deki dağlar ve tepelerdeki birçok tarihi kalıntı, bölgenin tarih öncelerine uzanan birçok medeniyete ev sahipliği yaptığını göstermekte, Tepe diye adlandırılan dağın doruğundaki kilisesinin bulunduğu geniş düzlük, Kale Mevkii, Uğurlu Köristanı, Göktepe Köristanı, Çukurbağ Kalesi, geçmişten günümüze kadar çeşitli medeniyetlere ait izler taşımaktadır. Tarih öncesinde Hititler’in, sonrasında Romalılar’ın yaşantılarına dair kalıntılar yer almaktadır.

Tarihi kalıntılar, Sarıveliler ve çevresinde, Hititler’in (M.Ö 1000), Romalılar’ın (M.S 103), Bizanslılar’ın ve Selçuklular’ın (M.S 1115), Karamanoğulları’nın (M.S 1213-1228) ve Osmanlılar’ın yaşadığını göstermektedir.

Son döneme bakıldığında, Başdere Havzası’ndaki en büyük yerleşme ve İlçe merkezi olan Sarıveliler’in eski ismi ile Başdere’nin, 1967’ye kadar Ermenek’e bağlı büyük bir köy, 1967’den sonra kasaba ve 1990’dan itibaren Karaman iline bağlı bir ilçe olduğu görülmektedir. Eski adı Fariske olan ve Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde adı geçen Göktepe ise 1957 yılında belediye olmuştur.

1.1.2. İklim ve bitki örtüsü

Sarıveliler İlçesinde, Karaman ilinin batı ve güneyinde, yüksek kesimlerindeki karasal iklim yapısına rağmen, Orta Toros Dağları'nın Göksu ve kolları tarafından derin bir şekilde yarıldığı vadi tabanlarında, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçen Akdeniz İklim özellikleri de görülmektedir. Yağış genellikle kış ve ilkbahar aylarında, yağmur ve kar şeklindedir.

Sarıveliler sınırları içinde kalan toplam 34304 ha. alanın 19381,7 ha.’ı yani %56,5’i ormanlık alanlardır (Şekil 3.5).  Ormanlık alanların 8180 ha.’ı koruluk alan, 11201,7 ha.’ı ise bozuk koru alanlarıdır. Mevcut orman alanlarında meşe, çam, köknar, sedir ve ardıç ağaçları bulunmakta, kısmen Akdeniz iklimine özgü maki grupları da görülmektedir.

İklime ve bitki örtüsüne bağlı olarak ilk bahar ve yaz aylarında Alanya, Gazipaşa ve Anamur ilçelerinden halen göçebe hayat süren yörükler, bölgede bulunan yaylalara gelip yaşamakta, sonbaharın geç vakitlerine kadar buralarda kalmaktadırlar   

1.1.3. İdari yapı

Sarıveliler ilçe merkezi ve merkez belediyesi, Göktepe Belde Belediyesi ve 8 köy yer almaktadır. İlçe merkezinde 10, Göktepe kasabasında 8 mahalle mevcuttur. Köyler, Civandere, Civler, Çevrekavak, Uğurlu, Koçaşlı,  Işıklı, Daran, ve Dumlugöze’dir (Şekil 3.7).

Kaymakamlığa bağlı olarak, bakanlıkların taşra teşkilatlarından Sarıveliler İlçe Hastanesi, Tarım Müdürlüğü, Mal Müdürlüğü, Milli Eğitim Müdürlüğü, Müftülük, Tapu Sicil Müdürlüğü ile Posta İşletme şubesi, 06.06.2011 tarihinde açılan Halk Bankası Şubesi yer almaktadır. Bunlarla birlikte İlçe Jandarma Komutanlığı, İlçe Emniyet Müdürlüğü, İlçe Nüfus Müdürlüğü ve Özel İdare Müdürlüğü Kaymakamlığa bağlı olarak hizmet vermektedirler. Ayrıca İlçemizde Adliye ve MEDAŞ bulunmaktadır. Karayolları ve TELEKOM, Ermenek teşkilatına bağlı olarak hizmet vermekte olup, Adiller köyünde Karayolları Bakım Evi bulunmaktadır

  1.1.4. Demografik yapı

          2010 yılı nüfus verilerine göre köy, kasaba ve ilçe merkezinin toplam nüfusu 13.286 olup, Sarıveliler ilçe merkezinin nüfusu 5.733, toplam belde ve köylerle birlikte ilçe nüfusu ise 13.286 dir.  

          Havzada iş imkanları kısıtlı olduğundan, yerel halkın büyük bir kısmı tarım, inşaat ve turizm sektörlerinde çalışmak üzere Konya, İzmir ve Antalya illerine göç etmiştir. 1990 yılından sonra özellikle tekstil sektöründe çalışmak üzere İstanbul iline göçler yaşanmıştır

  1.1.5. Ekonomik yapı

             İlçemiz genelinde ekonomi, tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır.

          Tarım:  Bölgenin %17,54’ü  (6.018 ha.) tarım arazileridir. Bunun %77’si  (4.646,20 ha.) ise işlenen tarım arazileridir. Sarıveliler’ de ortalama tarım işletme büyüklüğü 2 ha.’dır. Araziler eğimli ve deniz seviyesinden oldukça yüksek olduğundan, tahıl ve sebze üretimi sınırlı ölçüde yapılabilmektedir. Tarımın olumsuz etkilendiği bir başka faktör de arazilerin miras yoluyla bölünmesidir. Son yıllarda gerçekleştirilen kadastro çalışmalarıyla tarım işletmeleri iyiden iyiye küçülmüştür. Buna karşın son yıllarda meyvecilik konusunda büyük gelişmeler yaşanmış,  bu gelişmeler hem insanların ekonomilerine,  hem de bölgenin sosyo-kültürel ve fiziki yapısına yansımaya başlamıştır. Bilhassa kiraz üretimi Sarıveliler, Adiller, Çevrekavak ve Uğurlu’da yaygınlaşmış, ailelerin gelirlerine olumlu katkılar sağlar olmuştur (Şekil 3.9)  

Hayvancılık:  Sarıveliler’ de 8.615 adet fenni kovan, 315 adet kütük kovan olmak üzere toplam 8.930 arı kovanı bulunmakta, yıllık 84 ton bal üretimi yapılmaktadır. Havza genelinde 1.377 büyükbaş hayvan ile 6.250 küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Toplam kümes hayvanı sayısı ise 4.600 dır. Bölgedeki yıllık süt üretimi 1.500 ton olup, üretilen süt Ermenek ilçesindeki özel işletmeciler tarafından toplanarak değerlendirilmektedir .

            Ticaret:  İlçemizde 347 Vergi Mükellefi, 281 Esnaf ve Sanatkarlar Odası’nda kayıtlı faal esnaf, 600 Aktif çiftçi ve Bağ-Kurlu, 321 aktif SSK’ lı, 323 memur, 52 Ticaret Siciline kayıtlı esnaf, 821 aile çocuk-eğitim yardımı alan ve 3732 emekli ve yaşlılık aylığı alan vatandaşımız bulunmaktadır. Cuma günleri ilçe merkezinde pazar kurulmaktadır. Resmi kurumların ve yerel halkın bankacılık işlemleri 06.06.2011 tarihinde açılan Halk Bankası şubesi tarafından görülmektedir. Bölgede sanayi tesisi olmayıp, küçük çaplı demircilik ve marangoz atölyeleri mevcuttur. 

1.1.6. Sosyal ve teknik altyapı

         Eğitim: Sarıveliler’de 80. Yıl Cumhuriyet İ.Ö.Okulu, Ahmet Tufan ŞENTÜRT ilköğretim okulu, Turcalar İlköğretim okulu, Şehit Öğretmen Ali YILDIZ İlköğretim Okulu, Ortaköy İlköğretim ve Yunus Emre Lisesi hizmet vermekte olup, Bu okullarda  950 ilköğretim öğrencisi, 185 ortaöğretim öğrencisi yer almaktadır.

         Sağlık: Sarıveliler ilçe merkezinde Sarıveliler Devlet Hastanesi ile Eski sağlık ocağında aile hekimliği hizmet vermektedir. Hastanemizde ve sağlık ocağında 7 Doktor, 1 Dis Doktoru, 7 Hemşire, 12 sağlık Memuru, 4 ebe, 1 memur ve 6 hizmetli hizmet vermektedir. Yine hastanemizin 2 adet ambulans bulunmaktadır.

          Sosyal güvenlik: İlçemizde 600 kişi Bağ-kur sigortalı, 321 kisi S.S.K. sigortalısı, 323 memur, 3732  kişi tüm Sosyal Güvenlik Kurumlarından emeklidir.

  Kültür:  Sarıveliler’ de  yerel kültür, kendine has örf, adet ve gelenekleriyle, Anadolu kültürünün farklı renklerini yansıtmaktadır. Düğünleri, bayramları, hasat mevsiminde imece usulü paylaşımları ve yaylalarındaki yörük ve göçebe kültürü ile farklı güzellikler sergilemektedir. Sarıveliler ilçesinde 1991 yılından 2000 yılına kadar her yıl bal festivalleri düzenlenmiştir. Gelecek yıllarda yine bal festivali düzenlenmesi programlanmaktadır.

           Yerleşim – Altyapı:  Sarıveliler ilçe merkezinde  ticaret akslarında kanalizasyon sistemi tesis edilmiştir. İlçemizin tüm kanalizasyon sisteminin yapımı ile ilgili çalışmalar devam etmekte olup, finansmanının %70 İller Bankası tarafından %30 bölümü ise belediyemiz tarafından karşılanacaktır . Bölgemizdeki bütün yerleşimlerin, tamamının elektrik, telefon ve kapalı devre içme suyu şebekesi mevcuttur.

İlçemizde organik ve dağınık yerleşme dokusu hakimdir. Bu yapı da teknik altyapı hizmetlerinin tesis edilmesini güçleştirmektedir.

Ulaştırma:    Sarıveliler – Taşkent, Sarıveliler – Ermenek, Sarıveliler – Alanya yolları karayolları ağında bulunan yollardır. Karayolları ağındaki yolların tamamı  asfalttır. Sarıveliler’ in köy yollarının %70 asfalttır.

Çizelge 3.13. Havzada Yerleşmelerin İlçe Merkezine Mesafeleri

           Sarıveliler ilçe merkezi ile Alanya, Antalya, Ermenek, Karaman ve Konya arasında otobüs seferleri düzenlenmekte, kasaba ve köylere de Sarıveliler’den servis hizmeti verilmektedir. Çizelge 3.14’de otobüs seferlerine ilişkin veriler yer almaktadır.

    Çizelge 3.14 ilçemiz ile Çevre İl ve İlçeler Arasındaki Otobüs Seferleri

             Haberleşme: İlçe merkezi, kasaba ve tüm köylerde telefon şebekesi bulunmaktır. 6 adet santralde 2.937 hattın 2.654 tanesi doludur. Sarıveliler ilçe merkezinde Sarıveliler ilçe merkezinde Turkcell, Vodofene ve Avea cep telefonu op. Hizmet vermektedir. Mektup, koli, APS ve havale gibi posta hizmetleri haftada üç gün Ermenek ilçesine,  üç gün ise köylere posta seferleri yapılmak suretiyle sağlanmaktadır. Yine haftada bir gün Yurtiçi kargo hizmet ilçemize gelmektedir.

             Enerji: Sarıveliler ilçe merkezi, kasaba ve köylerin tamamında elektrik olup, özellikle kış mevsiminde meydana gelen arızalar havza genelinde zaman zaman sıkıntılara sebep olmaktadır. Sarıveliler’de 1267 elektrik abonesi bulunmaktadır.

  1.1.7. Doğal güzellikler ve tarihi değerler

Sarıveliler Havzası’nın doğal güzelliklerinin ve geçmiş medeniyetlerden izler taşıyan tarihi eserlerin ve mevkilerin havza içindeki konumlarına işaret etmektedir.

           Doğal güzellikler: Sarıveliler Havzası’nda her bir yerleşme ve çevresi sergilediği sadelik ve yeşil dokusuyla, dağları, tepeleri, yaylaları ve ormanlarıyla görülmeye değer doğal güzellikler arz etmektedir. Sarıveliler yerleşim biriminin 4 km. kuzeyinde yer alan Yeşildirek Mağarası, 02.12.1998/347 tarih sayılı doğal sit alanıdır.